Sigmund Freud tarafından geliştirilen psikanaliz, insan davranışlarının kaynağını belirleme amacıyla hareket eden bir bilim alanıdır. Psikanaliz, insanın ruhsal durumunu anlamaya ve açıklamaya çalışırken bilinçaltı ve bilinçdışı gibi süreçlere başvurarak onun içsel çatışma ve güdülerini araştırıp onun davranış bozukluklarının sebeplerini ortaya koymayı amaçlar. Nasıl ki psikanaliz ile insan davranışlarının anlaşılmasına yönelik çözümlemeler yapılıyorsa edebî eseri de aynı şekilde “irdeleyerek” eserin şahıs kadrosu ve bu kişilerin başlarından geçen olayların psikolojik boyutu ortaya konulabilir. Bu çalışmada Freud’un geliştirdiği ve pek çok ismin yaptığı çalışmalarla daha ileri noktalara taşıdığı psikanalitik bakış açısıyla Ömer Seyfettin’in hikâyelerindeki rüyaların çözümlenmesi hedeflenmiştir.
Türk edebiyatının önemli yazarlarından biri olan Ömer Seyfettin, hikâyelerinde rüyalar aracılığıyla anlatımına güç ve yeni olanaklar katmış, hikâyelerinin kurgusunda yer verdiği rüyalarla hikâye kahramanlarının psikolojik durumlarını yoğun şekilde işlemiştir. Bu konuda özellikle Ömer Seyfettin’in Psikoloji ve Beş Türlü Mantık adlı bir çalışma ortaya koyma çabası da dikkate alındığında insan psikolojisine yönelik ilgisi daha da belirginleşmektedir. Onun bu ilgisinin yazdığı hikâyelere yansıması, psikanalitik açıdan hikâyeleri inceleyebilmeyi olanaklı kılmaktadır.
Ömer Seyfettin’in hikâyelerinde yer alan rüya, hikâyelerin kurgusunda son derece önemli bir unsurdur. Ömer Seyfettin’in 18 hikâyesinde rüyayı bir kurgu aracına dönüştürmesi onun insan psikolojisi hususundaki bilgi ve tecrübelerinin yanı sıra, bunu anlatıma dönüştürecek ifade gücüne sahip olduğunu göstermektedir. Rüya hiçbir hikâyede suni bir öge değildir. Hikâye bünyesinde kişinin ve toplumun bilinçdışını yansıtacak nitelikte işlenmiştir. Kahramanlarını farklı kesim ve yaş gruplarından seçen Ömer Seyfettin rüyalar aracılığıyla derin/yoğun psikolojik tahliller yapmaya imkân tanıyan “kişiler, karakterler ve tipler” vücuda getirmiştir.
Ömer Seyfettin, psikoloji, psikanaliz, rüya, hikâye
