1918 yılının Kasım ayında, o dönemde Osmanlı’nın kontrolünde olan Karadeniz havzasındaki Batum şehrinde Azerbaycan Halk (Demokratik) Cumhuriyeti’nin diplomatik temsilciliği − konsolosluğu tesis edilmiştir. Bu gereklilik, Batum’un yer aldığı Acaristan bölgesinin Güney Kafkasya bölgesi için stratejik öneminden, Azerbaycan’ın Osmanlı ve Batı ülkeleri ile ekonomik-ticaret ilişkilerini esas olarak bu şehirdeki liman aracılığıyla yürütmesi gerçeğinden kaynaklanmaktadır.

Azerbaycan’ın Batum konsolosu görevine Batum’un baş karantina doktoru Dr. Mahmut Bey Efendiyev (Efendizade) atanmıştır. 1 Ocak 1919’da Batum bölgesi artık İngilizlerin kontrolüne geçtikten sonra, konsolosluk resmî faaliyete başlamıştır.

30 Mayıs 1919’da Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Batum’daki diplomatik temsilciliği başkonsoloslük statüsünü almış, bunun üzerine başkonsolos görevine Mahmut Bey Efendiyev tayin olunmuştur.

Dr. Mahmut Bey Efendiyev, Azerbaycan’da Sovyet iktidarının kurulmasından sonra bile ‒ 8 Temmuz 1920’ye, yani Batum’un Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti’nin kontrolü altına girmesine kadar bu şehirdeki Azerbaycan’ın diplomatik misyonuna başkanlık etmiştir. Batum’da Gürcistan Cümhuriyeti iktidarı kurulduktan sonra, Mahmut Bey Gürcistan kolluk kuvvetleri tarafından tutuklanmış ve başkonsolosluğun faaliyetleri askıya alınmıştır. 

Birincil kaynaklara atıfta bulunan yazıda Dr. Mahmud Bey Efendiyev’in (Mahmut Şefkat Atalkın’ın) hayatı, siyasi ve diplomatik faaliyetleri incelenmektedir.

Dr. Mahmut Bey Efendiyev (Efendizade), Mahmut Şefket Atalkın, Azerbaycan Halk Cumhuriyetinin Batum Konsolosluğu, 1918-1920

In November 1918, the diplomatic representation of the Azerbaijan Democratic Republic - a consulate - was established in Batum, a city located in the Black Sea basin and under Ottoman control at that time. The necessity for establishing the consulate arose from the strategic importance of the Batum region in the South Caucasus and Azerbaijan’s economic and trade relations, primarily conducted through the port city with the Ottoman Empire and Western countries.

Makhmud Bek Efendiyev (Efendizade), who was the chief quarantine doctor of Batum, was appointed as the consul of Azerbaijan in Batum. The consulate officially commenced its operations on January 1, 1919, after the region came under British control.

On May 30, 1919, the status of the consulate in Batum was elevated to that of a consulate general, and consul Makhmud Bek Efendiyev was accordingly appointed as the consul general.

Dr. Makhmud Bek Efendiyev continued to head the Azerbaijani diplomatic mission in Batum until July 8, 1920, even after the establishment of Soviet power in Azerbaijan, until the city fell under the control of the Georgian Democratic Republic (GDR). Following the establishment of GDR authority in Batum, Makhmud Bek was arrested by Georgian law enforcement agencies, and the activities of the consulate general were suspended. 

This article investigates the life and political-diplomatic activities of Dr. Makhmud Bek Efendiyev, referencing primary sources.

Dr. Makhmud Bek Efendiyev (Efendizade), Mahmut Şefket Atalkın, Batumi Consulate of Azerbaijan Demokratic Republic, 1918-1920