Avrupa’da yaşanan -Osmanlı Devleti’nin başlangıçta önemsemediği- gelişmeler zamanla Osmanlı’nın Batı karşısında her anlamda üstünlüğünü kaybettiği ve nihayetinde tarih sahnesinden çekildiği süreci ortaya çıkarmıştır. Yaşanan mağlubiyetler ve büyük çaplı toprak kayıpları Osmanlı aydınına ve yönetimine ordudan başlayarak devletin ve toplumun yenileşmeye ihtiyacı olduğunu göstermiş ve geç de olsa devlet yönetiminde çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. Yenileşme düşüncesindeki temel motivasyon yeniden güçlü olabilmektir ancak bunun için Batı’nın bilimine, sanatına, teknolojisine vb. ihtiyaç vardır. Bu çelişki neticesinde toplumun yaşadığı medeniyet ve kimlik krizini aşabilmek için edebiyat sanatçıları aydın hassasiyetiyle aktif rol üstlenmiştir. Edebiyatçılar öncelikle edebiyat içerisinde bir yenileşmenin ve topluma açılmanın zorunluluğunu görmüş ve Tanzimat’ın ilk döneminden itibaren bu bağlamda birtakım adımlar atmışlardır. Batı etkisiyle edebiyatçılar tarafından atılan bu öncü adımlar aynı zamanda çağdaş Türk edebiyatının temellerini oluşturmaktadır. Bu çalışmada modernleşme “zorunluluğunun” edebiyat ve sosyal doku üzerindeki etkisi değerlendirilmektedir.

Modernizm, Tanzimat, Türk edebiyatı, Batılılaşma

The developments that took place in Europe -initially underestimated by the Ottoman Empire -gradually led to the loss of the Ottoman superiority over the West in every respect, ultimately resulting in its withdrawal from the stage of history. The defeats suffered and the large-scale territorial losses revealed to the Ottoman intellectuals and ruling elite the urgent need for reform in both the state and society, beginning with the military. Although these reforms were implemented belatedly, they marked significant changes in state governance. The primary motivation behind the idea of modernization was to regain power; however, this required adopting Western science, art, and technology. As a result of this inherent contradiction, a crisis of civilization and identity emerged within society. In response, literary figures, with the sensitivity of intellectuals, assumed an active role in overcoming this crisis. They first recognized the necessity of innovation within literature itself, and from the early Tanzimat period onward, they took pioneering steps in this direction. These initiatives, influenced by the West, laid the foundation for contemporary Turkish literature. This study evaluates the impact of the "necessity" of modernization on literature and the social fabric.

Modermism, Tanzimat, Turkish literature, westernization