There are some literary works, that make or represent more than half of the literature of their languages. The position of “Nišan saman-i bidhe” is like that, in terms of Manchu literature. Among the archives full of Manchu manuscripts, it stands as the folk narrative that had the chance to be saved in written form. The manuscripts are important, and massive, yet, they consist mostly of either decrees, reports, or translations of Chinese classics. But Nišan, as a folk tale, represents the language of its people.

Luckily, Grebenshchikov had the opportunity to secure some scripts of the tale, by which we the world could have some insight into the tale, and the world it represents.

It provides a wide range of vocabulary, from multiple topics, covering the daily lives of hunting, military to religion, family relations to state structure. In addition, it sheds some light on spoken language, as the spelling of some words is not regular.

With the translations to sixteen languages, some concept as “Nishanology” is forming. The authors have made a recent translation of Nišan into Turkish, as a part of a Ph.D. study. In this paper, we are going to try to have a closer insight into some details of the process. For this aim, we will consider the relationship between the three languages, Manchurian, Mongolian, and Turkish; consider some unique features between these three, Altaic languages; and mention the glossary, which is due to appear at the end of the work, in addition to some interesting vocabulary from the glossary.

Nišan, shaman, Nishanology, Manchu, folk tale, translation, Altaistic

Kendi dillerinin edebiyatının yarısından fazlasını oluşturan ya da temsil eden kimi edebiyat yapıtları vardır. “Nišan saman-i bidhe”nin konumu da Mançu edebiyatı açısından böyledir. Mançu yazmalarıyla dolu arşivler arasında, yazılı olarak saklanabilmiş bir halk anlatısı olarak yerini korumaktadır. Diğer yazmalar da kuşkusuz önemli ve çok sayıdadır, ama çoklukla ya buyruklar ile raporlardan, ya da Çince klasiklerin çevirilerinden oluşurlar. Oysa Nişan, bir halk öyküsü olarak, halkının dilini temsil ediyor.

Neyse ki, Grebenşçikov'un elde edebildiği öykünün kimi yazmaları sayesinde, bizler öyküye ve temsil ettiği dünyaya yakından bakabilme şansımız oldu.

Bu metin günlük yaşamdan avcılığa, askerlikten dine, aile ilişkilerinden devlet yapısına çok sayıda konu başlığını içeren geniş bir söz varlığı sağlıyor. Buna ek olarak, kimi sözcüklerin yazımının düzenli olmadığına bakarsak, konuşma diline de bir ölçüde ışık tutuyor. 

On altı dile çevirisiyle, bir tür “Nişanoloji” oluşmaya başladı. Bu makalenin yazarları, bir Ph.D. çalışmasının parçası olarak yakın zamanda Nişan'ı Türkçeye çevirdi. Bu yazıda, bu sürecin kimi ayrıntılarına daha yakından bakmaya çalışacağız. Bu amaçla, Mançuca, Moğolca ve Türkçe arasındaki ilişkiyi irdeleyeceğiz; bu üç Altay dili arasındaki kimi özgün özelllikleri değerlendireceğiz; yapıtın sonunda karşımıza çıkacak olan sözlükçe ile bu sözlükçeden birkaç ilgi çekici söz varlığına değineceğiz. 

Nişan, kam, Nişanology, Mançu, halk öyküsü, çeviri, Altayistik