Anlatım ve içeriklerde bulunan töz ve biçimler anlatı metinlerinde türü ne olursa olsun önemlidir. Çünkü alımlama sürecinde metin bölümlenip kesitlere ayrılarak ya da kesitler belirli noktalar dâhilinde birleştirilerek alıcı tarafından algılanabilir duruma getirilmektedir. Her dil bunu farklı biçimlerde yapmaktadır. Doğal dildekinin tersine işleyen bu süreçte alıcı ve verici bunun farkındadır. Doğal dilde aşina olunan biçimler anlatılarda yeniden yapılandırılmakta ve tözler, alıcı tarafından art alan bilgisine ve yaşanmışlıklarına göre alımlanmaktadır.

Bu çalışma nitel araştırma yöntemine göre yürütülmüştür. Veriler doküman incelemesi ile elde edilmiş ve betimsel analiz tekniğiyle değerlendirilerek Orhan Kemal’in “Elli Kuruş” adlı öyküsü Louis Hjelmslev’in Glosematik Kuramına göre okuma – anlama becerisine katkısı açısından yorumlanmıştır. Çalışmanın amacı anlatı örneğinden yola çıkarak yazarın anlatıyı oluştururken ve alıcının da çözümlerken metni üretme ve anlamlandırma edimlerini bu ögelerden bilinçli ya da bilinçsiz bir şekilde yararlanarak gerçekleştirdiğini ortaya çıkarmaktır. Alan yazına bakıldığında bu kuramla ilgili yapılan çalışmaların şiir düzeyinde kaldığı ve dil öğrenimi / öğretimi ile ilişkilendirilmediği görülmüştür. Oysaki edebî niteliğe sahip her türlü eser bir biçimde bu aşamalardan geçerek oluşturulmakta ve yorumlanmaktadır. Kuramın sadece şiir ile sınırlı tutulmayıp yazınsal ve söylemsel alanın her türüne uygulanabilirliğini göstermesi açısından çalışmanın sonraki incelemelere yardımcı olacağı düşünülmektedir.

Glosematik kuramı, gösterge bilimsel çözümleme, Louis Hjelmslev, okuma becerisi

Even if what its kind is substance and forms in narration and contents are important in narrative texts. Because, in reception process text is brought to be perceived by receiver by separating parts or combining parts according to specific points. Every language does this with different forms. In this process running reverse of native language receiver and sender are aware of this. Forms familiar in natural language are reconstructed in narratives and substances are received by the recipient according to their background knowledge and experiences.

This study was carried out according to the qualitative research design. The data were obtained by document analysis technique and evaluated with a descriptive analysis approach, and Orhan Kemal's story "Elli Kuruş" was interpreted according to Louis Hjelmslev's Glossematic Theory. The aim of the study is to reveal that the author performs the acts of producing and making sense of the text while creating the narrative and the receiver by analyzing these elements consciously or unconsciously, based on the narrative example. When the literature is examined, it is seen that the studies on this theory remain at the level of poetry and are not associated with language learning / teaching. However, all kinds of literary works are created and interpreted by going through these stages. It is thought that the study will help the next studies in terms of showing the applicability of the theory not only to poetry but also to all types of literary and discursive fields.

Glossematic Theory, semiotic analysis, Louis Hjelmslev, reading skill